#ایران# پروازی بدون همراه مرد؛ قضیه اسرارآمیز دینا علی

مودی الجوهانی، فعال سعودی یکی از کسانی بود که از شبکه‌های اجتماعی برای جلب توجه‌ها به قضیه دینا استفاده کرد 

 

• 4 ژوئن 2017 - 14 خرداد 1396

 

سفر یک زن جوان سعودی و بازگرداندن اجباری او به کشورش موضوع قانونی در عربستان سعودی را به بحثی داغ تبدیل کرد. بر اساس «قانون قیمومیت» زنان باید برای سفر یا انجام کارهای روزمره از بستگان مرد خود اجازه بگیرند.

دینا، یک زن سعودی ۲۴ ساله، خانواده اش را در کویت ترک کرده بود و قصد پناهنده شدن به استرالیا را داشت. اما قبل از اینکه بتواند در فرودگاه مانیل در فیلیپین به پرواز ترانزیت‌ خود ادامه دهد، به اجبار به عربستان سعودی بازگردانده شد.

وحشتزده و در یک کشورغریب؛ دینا علی لسلوم، در فرودگاه مانیل به یک غریبه نزدیک شد.

غریبه ای که دینا در فرودگاه مانیل ملاقات کرد، «مگان خان»، یک زن کانادایی بود. در کمتر از چند ساعت رابطه نزدیکی بین این دو برقرار شد.

مگان خان می‌گوید که دینا علی به او گفته که عمویش برای یافتن او به مانیل آمده است. دینا علی با تلفن همراه مگان یک ویدئو درخواست کمک ضبط کرد.

«دینا مقابل من نشسته بود و ساندویچ می‌خورد و من نگاهش می‌کردم، ناگهان دیدم چهره‌اش تغییر کرد.»

  DINA ALI LASLOOM/TWITTER

Image caption عکسی از کارت پرواز دینا علی که در توییتر منتشر شده است

مگان می‌گوید: «ناگهان چهره‌ او خالی از هر احساسی شد و نگاهی وحشتزده بر صورتش نقش بست. به من گفت که مگان آنها اینجا هستند.»

- «گفتم چی؟»

- «به من گفت مگان، مگان ویدئو را بفرست، آنها اینجا هستند. برگشتم و دیدم دو مرد و یک زن به ما نزدیک می‌شوند. از دینا پرسیدم آیا آنها عموهای تو هستند؟»

«دینا جواب داد بله.»

او را سوار هواپیمایی به مقصد ریاض کردند، اما قبل از آن، ویدئو درخواست کمک او در توییتر به طور گسترده‌ای همرسانی شده بود. هشتگ دینا علی را نجات دهید ،#Save Dina Ali

از یازدهم آوریل و حتی قبل از رسیدن دینا به عربستان سعودی به یک موضوع داغ و یکی از ترندهای توییتر تبدیل شد.

این آخرین خبری است که مگان خان و فعالان حقوق زنان از دینا دارند. بخش ترندیگ بی‌بی‌سی روند زمانی اتفاقات مربوط به داستان مرموز دینا علی لسلوم را در کنار هم قرار داده، به موضوع «قانون قیمومیت» عربستان سعودی و آنچه که پس از بازگرداندن دینا بر سرش آمده، پرداخته است.

به گفته کسانی که با بی‌بی‌سی صحبت کردند، دینا علی لسلوم قصد داشته از یک ازدواج اجباری فرار کند. او در ویدئو منتشر شده می‌گوید که مسئولان فرودگاه مانیل مانع سوار شدن او به پرواز ترانزیت شده‌اند و پاسپورتش را گرفته‌اند.

فعالان در توییتر که ویدئو دینا علی را دیدند، تلاش کردند تا توجه همه را به مخمصه‌ای که او گرفتارش شده جلب کنند.

یکی از آنها «مودی الجوهانی»، فمینیست مشهور سعودی بود که خود هشت ماه پیش از کشورش گریخته و اکنون در آمریکا درخواست پناهندگی داده است.

الجوهانی می‌گوید: «خیلی اضطراب داشتم. سعی کردم از توییتر به بهترین شکل ممکن برای کمک به دینا استفاده کنم. تلاش کردم با گروه‌های فعال غیردولتی، «ان جی او»ها و رسانه‌ها تماس بگیرم. متاسفانه رسانه‌ها تا زمانی که دیگر خیلی دیر شده بود ماجرا را پوشش خبری ندادند.»

فعالان حقوق زنان می‌گویند دینا پس از ورود به عربستان سعودی ابتدا به یک بازداشتگاه موقت زنان در مرکز ریاض برده شده است.

به گفته هاله الدوسری، محقق سعودی حقوق زنان که در واشنگتن زندگی می‌کند، این بازداشتگاه موقت مثل یک زندان است.

الدوسری می‌گوید: «زنان اجازه خروج از آن را ندارند اما امکان تحصیل دارند و ما زنانی را می‌شناسیم که در طول حبس محدود خود دراین بازداشتگاه دست به خودکشی زده‌اند.»

دو سازمان دیده‌بان حقوق بشر و عفو بین‌الملل معتقدند که در حال حاضر دینا علی لسلوم از بازداشتگاه موقت به یک پناهگاه زنان منتقل شده است. جایی که به گفته فعالان، شرایط بهتری دارد و زنانی که بتوانند ثابت کنند که در خانه جانشان در خطر است در آن نگهداری می‌شوند.

کمپین اینترنتی نجات لسلوم کمی پس از آنکه قضیه او در رسانه‌ها مطرح شد، به سردی گرایید اما هنوز کاملا خاموش نشده است. این مشکل یکی از مسائل اصلی سال‌های اخیر در جامعه سعودی است.

هفته‌ها پس از مطرح شدن گرفتاری دینا در فضای اینترنت دو خواهر که از عربستان سعودی گریخته و به ترکیه رفته بودند گفتند که از سوی خانواده خود مورد آزار قرار گرفته‌اند. برخی در فضای اینترنت این ماجرا را به موازات قضیه دینا علی مطرح کردند و قانون قیمومیت سعودی را به چالش کشیدند.

گروه دیده‌بان حقوق بشراز همه خواست که توییت‌های هشتگ «دینا علی را نجات دهید» را خطاب به شاه سلمان، پادشاه عربستان منتشر کنند. این گروه به کمپین خود برای لغو قانون قیمومیت ادامه می‌دهد.

احمد بن چمزی، از گروه دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید: «دینا علی تنها زن سعودی نیست که در چنین شرایط غم‌انگیزی قرار می‌گیرد. ابتدای آوریل امسال مریم ال عطیبی، زن دیگر سعودی به دلیل خشونت و بدرفتاری اعضای خانواده‌اش گریخت. در عربستان زنانی مانند دینا و مریم که از دست خانواده فرار می‌کنند در صورت بازگرداندن اجباری ممکن است با به اصطلاح خشونت ناموسی و صدمات جدی رو به رو شوند.»

به نظر می‌رسد صحبت‌ها درباره قانون قیمومیت سعودی موثر بوده و به تغییراتی در این کشور منجر شده است.

بر اساس بیانیه‌ای که کمیسیون حقوق بشر عربستان سعودی اوایل ماه می منتشر کرد بر اساس بخشنامه مستقیم پادشاه عربستان بخش‌های از قانون قیمومیت تسهیل شده است. این تسهیلات به زنان حق دسترسی به امکانات درمانی و تحصیلی را بدون نیاز به اجازه نزدیکان مرد آنها می‌دهد. اما زنان همچنان برای سفر و ازدواج نیاز به اجازه دارند.

بعضی در عربستان معقتدند که نظام قیمومیت نباید به طورلغو شود.

ماجرای دینا علی محدودیتی را که زنان در پادشاهی سعودی با آن روبه رو هستند به روشنی برجسته کرده است. 

الجوهانی می‌گوید: «به دینا علی اجازه داده نشد که احساس من را پس از آنکه قدم به فرودگاه جان اف کندی نیویورک گذاشتم، تجربه کند. من از اینکه سرانجام به آزادی خود دست یافتم در شوک بودم. دینا هرگز نمی‌تواند بفهمد من پس از موفقیت چه حسی داشتم.»

هیچ‌کدام از فعالانی که با بی‌بی‌سی صحبت کردند از دینا پس از انتقالش به ریاض خبری ندارند. اما همه آن ها اتفاق نظر دارند که قضیه او نمی‌تواند آخرین بحث‌ درباره مساله قیمومیت در عربستان باشد.