مهر: آب انبارها همچون بادگیرها بخشی از فرهنگ و اصالت های بومی یزد هستند اما این بناها پس از اینکه تاریخ مصرفشان به پایان رسید، به حال خود رها شده و برخی از آنها به زباله دانی تبدیل شده اند.
آب انبار نوعی مخزن آب سرپوشیده است که در یزد پایین تر از سطح زمین ساخته می شد تا آب مورد نیاز مردم از طریق قناتها و رودخانه ها به آن جاری یا منتقل و دخیره شود تا مردم از آن استفاده کنند.
آب انبارها که از اصیل ترین بناهای ایرانی به شمار می روند در اغلب شهرهای ایران وجود داشت اما قدیمی ترین آب انبارها مربوط به استانهای کویری از جمله یزد است.
از آنجا که هوای یزد بسیار گرم بوده، در قدیم بر روی آب انبارهای یزد، بادگیر می ساختند گرچه اغلب آب انبارها دو بادگیره است اما برخی آب انبارها نیز بنا به وسعت و بزرگی که دارند، چهار، پنج یا شش بادگیره هستند.
آب انبارها همچنین سقفی گنبدی شکل از خشت و گل داشتند و در مجموع ترکیب این سقف گنبدی شکل، بادگیرها احداث شده در کنار این سقف، پله های بسیار و... ترکیبی بسیار زیبا از معماری اصیل و سنتی را به نمایش می گذاشت به نحوی که اکنون پس از گذشت قرنها، برخی از این آب انبارها به دلیل نوع ساخت، اهمیتی که در گذشته داشته اند، معماری ویژه و زیبایی بصری، اهمیت تاریخی بالایی دارند.
اغلب آب انبارهای یزد در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده اند
البته آب انبارها از معدود بناهایی هستند که تقریبا همه آنها در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده و به عنوان یک اثر تاریخی شناخته می شوند.
یک کارشناس میراث فرهنگی در مورد آب انبارها اظهار داشت: آب انبارها در گذشته جزو نیازهای اولیه مردم بودند به همین دلیل افرادی که امکان مالی داشتند، اقدام به احداث آب انبار می کردند که برخی از آنها عمومی و در داخل محله و برخی دیگر خصوصی و در منازل بود.
محمدرضا قانعی افزود: در یزد بیش از ۶۰ آب انبار وجود دارد که اغلب آنها به ثبت تاریخی رسیده و دارای تابلوی ثبتی هستند.
وی گفت: آب انبارها همچنین اغلب وقفی هستند و حتی اگر سازندگان آنها، آن را وقف نکرده باشند، وقف به شمار می روند و در حوزه تخصصی وقف از آنها به عنوان وقف انتفاع یاد می شود.
برخی آب انبارها به رغم داشتن تابلوی ثبتی در معرض ویرانی قرار گرفته اند
قانعی از مهمترین آب انبارهای یزد به آب انبار شش بادگیری، آب انبار میدان امیرچخماق، آب انبار رستم گیو و ... اشاره کرد و افزود: متاسفانه بخش قابل توجهی از آب انبارها به دلیل نداشتن درآمد و نبود بودجه برای مرمت و عدم امکان استفاده از آنها به رغم داشتن تابلوی ثبتی در معرض ویرانی قرار گرفته اند.
با گشتی در بافت تاریخی یزد حتما آب انبارهای رها شده بسیاری به چشم می خورد که اغلب آنها به زباله دانی تبدیل شده اند و از بالا که به پله های پر شیب و مخزن آب انبار که نگاه کنیم، تلی از زباله در پله ها و مخزن قابل مشاهده است و حتی اگر مردم زباله های خود را در این مکان رها نکرده باشند، دست کم باد، زباله های سبک نظیر کیسه های پلاستیکی، پوست انواع خوراکی ها، کاغذ باطله و ... را به قعر پله های این آب انبارها کشانده است.
در مواردی نیز همسایگان این آب انبارها برای رهایی از منظره نازیبای پله هایی مملو از زباله و بوی ناشی از برخی زباله هایی که مردم در آنجا انباشته کرده اند، اقدام به دیوارکشی در مقابل درب ورودی آب انبار کرده اند که این اقدام سبب شده هیچ نمایی از آب انبار پیدا نباشد.
تاکنون چند مورد از این اقدامات در بافت تاریخی و دیگر محله های یزد دیده شده که البته در یکی دو مورد، دیوارها تخریب و زباله ها تخلیه شده اند.
[تاريخ مطلب: هفتم دی ۱۳۹۳ برابر با بيست و هشتم دسامبر ۲۰۱۴] پیک ایران
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر