یادی از رحیم جهانی آوازخوان افغان

رحیم جهانی با همسر و پسرش

رحیم جهانی، یکی از چهره‌های برازنده موسیقی در گروه آماتوران جوان افغانستان بود. او عزم ابتکار و نوآوری داشت. جهانی توانست در وقت کم بنیاد‌های موسیقی معاصر و یا پاپ افغانستان را قوی سازد.

رحیم جهانی جایگاه بلندی در تازه‌جویی و نوگرایی موسیقی افغانستان دارد. آقای جهانی در ۳۰ نوامبر به اثر سرطان در گذشت. یادش با آوازش همواره همراه خواهد بود.
موسیقی و تئاتر
رحیم جهانی از ده سالگی به موسیقی روی آورد. از نواختن طبله آغاز کرد. شصت سال را پیمود تا به جایگاه رفیع‌اش در بلندی‌های شهر موسیقی کشورش راه یافت.
رحیم جهانی در خانواده‌ای چشم به دنیا گشود که به شعر و موسیقی مهر می ورزید. او فرزند محمد یونس و نواده میرزا خسته دل، شاعر و مشروطه خواه، است که هردو به شعر و موسیقی ارج می گذاشتند.
آقای جهانی در دهه ۶۰ میلادی برای تحصیلات عالی در رشته موسیقی به ماسکو رفت و از دانشگاه ماسکو فوق لیسانس در رشته موسیقی به دست آورد.
جهانی پیش از پیوستن به گروه آماتور در موسسه هنر‌های زیبا به کار‌های هنری مشغول بود. او به هنر تئاتر نیز عشق می‌ورزید و چهار سال در کنار هنرمندان معروف تئاتر آن زمان از جمله محمد ایمن و سید مقدس نگاه، به عنوان هنر پیشه روی ستیژ بر آمد.
گفته می‌شود نام خانوادگی "جهانی" را هم سید مقدس نگاه، هنرپیشه، نمایشنامه‌نویس و نقاش معروف بر او نهاد.
موسیقی پاپ
در سال ۱۳۴۳ خورشیدی گروه آماتوران در افغانستان تشکیل شد.
عزیز آشنا، ظاهر هویدا، چترام سانی، سید حبیب علوی، آقا‌محمد کارگر، احمد شاکر و کبیر هویدا، نخستین اعضای این گروه بودند. سرپرستی ارکستر را جلیل زلاند به عهده داشت.
جهانی با نواختن بانگو درم در آرکستر آماتوران، عضویت این گروه را به دست آورد و رسما هنر موسیقی را پیشه خود ساخت.
کبیر هویدا، آهنگساز و از بنیان‌گزاران گروه معروف آماتوران درین باره می‌گوید: "آهنگسازی بنده و آواز خوانى جهانی هم زمان آغاز یافت، در مدت کمتر ازدو سال جهانی حدود سی آهنگ نو ثبت کرد که همه آثار من هستند از جمله این آهنگ‌ها:
اشکم ولی به پای عزیزان چکیده‌ام
هر شب فزاید تاب وتب من
باز آمدم باز آمدم
بی تو چندین بهار آمد و رفت
به که گویم که برد نامه من
تو در چشم من همچو موجی
آقای جهانی در انتخاب شعر، آهنگسازی و آواز خوانی ذوق عالی داشت. در آرشیو رادیوی افغاستان ۴۵ آهنگ جهانی وجود دارد. او در سال‌های بعد ۸ سی دی به هنردوستان و علاقمندانش عرضه کرد.
کبیر هویدا در باره صدا و آهنگ‌های او می‌گوید: "جهانی در حقیقت از خود مکتب تازه‌ای ایجاد کرد. صدای جهانی نو و تازه بود، ترانه ها را از صمیم قلب می خواند و جهانی هوا‌خواهان و پیروان فراوان خودش را دارد"
جهانی به روایت همسرش
چند سال پیش جهانی در جریان مصاحبه‌ای در بی‌‌بی‌سی گفت که اولین آهنگ او "بیایید، بیایید به میدان خرابات" را فضل احمد نینواز، از آهنگسازان معروف افغانستان ساخته بود.
جهانی که آلات متعدد موسیقی از جمله بانگو درم، آکاردیون، پیانو، هارمونیه، طبله و رباب می‌نواخت در سال‌های بعد، خود به آهنگسازی پرداخت.
سلما جهانی، آوازخوان و همسر رحیم جهانی درین باره می‌گوید: "او چندین آهنگ برای من ساخت از جمله؛ آنکه جز درس وفا هیچ نیاموخت من‌ام. همین گونه دو آهنگ برای برادرم حیدر سلیم کامپوز کرد."
جهانی به شنیدن موسیقی علاقه بسیار داشت.
سلما جهانی درین خصوص می‌گوید: " او از میان هنرمندان زن بیشتر به آواز خانم ناهید علاقه داشت و نام هنری ناهید را هم او بر این هنرمند نهاده بود. از هنرمندان مرد در داخل (افغانستان) بیشتر به استاد سرآهنگ و استاد هاشم و در خارج به جگجیت سینگ، غلام علی و مهدی حسن گوش می‌داد."
رحیم جهانی یگانه هنر مند در خانواده‌اش نبود. همسرش سلما جهانی یکی از خوش صداترین و محبوبترین آواز خوانان زن افغانستان و پسرجوان ،خوش آواز و مستعدش زندگی هنری او را آب و رنگ تازه می دادند.
او نه تنها برای همسرش آهنگ می‌ساخت و با او آواز می‌خواند بلکه هر دو در پرورش استعداد پسرشان، رهی جهانی، سعی می‌ورزیدند. تا آنکه اورا به عنوان یک آواز خوان خوش آواز وآگاه از لحاظ هنر موسیقی به جامعه هنری افغانستان تقدیم کردند.

سیما شادان کارشناس موسیقی افغانی

bbc