کتابهای فارسی دورۀ دبستان

  12 مهر 1393 نوشته شده توسط همبستگي ملي  

 

   میرزا حسن رشدیه بنیانگذار مدارس جدید در ایران بود. هم او نخستین نگارندۀ کتابهای درسی ابتدایی است و از او 27 کتاب چاپ شده به جامانده که شماری از آنها عبارتند از:

ـ بدایة التعلیم در سه جلد، برای نوآموزان سال اول ابتدایی؛
ـ نهایة التعلیم، دو جلد؛ جلد اول درس فارسی و جلد دوم  مطالب علمی؛
 ـ کفایة التعلیم، برای آموختن املای فارسی؛
 ـ اخلاق، برای شش کلاس دبستان...

(معلمان و دانش آموزان مدرسه ابتدایی دولتی رشت به مدیریت میرزا حسن رشدیه)
کتابهای درسی یی که نوشته می شد مطابق ذوق و سلیقۀ مؤلّفان بود و گاه برای دانش آموزان قابل فهم نبود. در سال 1300 شمسی قانون «شورای عالی فرهنگ» به تصویب رسید. بنا به این قانون، نویسندگان کتابهای درسی می بایست کتابهای درسی را مطابق برنامه «وزارت معارف» تألیف کنند.

(یحیی قراگوزلو، وزیر معارف و اوقاف)
  در سال 1307شمسی، در زمان وزارت قراگوزلو (اعتمادالدوله) تهیۀ کتابهای درسی ابتدایی به عهدۀ «وزارت معارف» قرارگرفت و برای نخستین بار کتابهای وزارتی در سراسر کشور انتشاریافت. این کتابها از کتابهایی که ناشران منتشر می کردند، هم ارزان تر بود و هم از نظر چاپ، مرغوب تر.
   دو صفحه از کتاب فارسی اول دبستان وزارت معارف را که در سال 1307شمسی در چاپخانه مجلس به چاپ رسید، در زیر می بینید:

    

     صفحاتی از کتابهای فارسی دورۀ ابتدایی در سالهای پس از سال 1307 را در زیر می بینید:
   ـ روی جلد و یک صفحه از کتاب اول ابتدایی، از انتشارات «وزارت فرهنگ»، 1318شمسی:                    

  ـ کتاب فارسی چهارم ابتدایی، چاپ وزارت فرهنگ، 1318 ـ حکایت «مرد نحوی و کشتیبان» ـ مثنوی مولوی:

(روی جلد کتاب چهارم ابتدایی ـ 1322ش)

(یک برگ از کتاب چهارم ابتدایی ـ 1324)
(«بابا آب داد ـ بابا نان داد ـ بابا انار داد»)

 ـ درس نخست کتاب فارسی اول دبستان ـ 1329ش: « آب، بابا ، بار»

(نخستین درس کتاب فارسی دبستان ـ 1329ش)

(روی جلد کتاب دوّم دبستان ـ 1339ش)

(حیوانات را نباید آزار داد ـ کتاب فارسی دوّم دبستان ـ 1339ش)