25 شهریور 1393
نوشته شده توسط
پوریا ناظمی
دو خبر از سازمان ملل درباره سیاره آبی
تاکنون حتما بارها عبارت «گرمایش زمین» را شنیده‌اید. احتمال زیادی وجود دارد که تاکنون بارها و بارها پای برنامه‌های تلویزیونی و مستندی نشسته باشید که در این زمینه هشدار می‌دهند
و یا مطالب و کتاب‌هایی را خوانده باشید که به توضیح این داستان می‌پردازند. به احتمال زیاد اخبار نشست‌ها و جلسه‌های بین‌المللی که برگزار شده‌اند تا سیاستمداران کاری درزمینه‌ی این موضوع بکنند را دنبال کرده‌اید و اگر این کارها را دنبال کرده باشید حتما شاهد فعالیت گروه‌هایی بوده‌اند که مقابل دوربین‌های تلویزیونی و یا از دل ستون‌های روزنامه‌ها، لبخندزنان به شما می‌گویند گرمایش زمین شایعه‌ای بیش نیست و مساله‌ای طبیعی است و نباید نگران این موضوع بود و زمین این‌قدر بزرگ هست که انسان نمی‌تواند چنان دست‌کاری عظیمی در آن ایجاد کند. همین افراد توصیه می‌کنند که «باید مراقب خطرهای اقتصادی بود که افتادن در دام حرف‌های دانشمند عصبی طرفدار محیط‌زیست ، درپی دارد.»
شاید تاکنون این‌قدر این بحث‌ها و جدل‌ها را دنبال کرده باشید که گمان کنید از آن‌ها اشباع شده‌اید و دیگر نمی‌خواهید چیزی از آن بشنوید و یا فکر کنید این موضوع تازگی خود را از دست داده است. اگر این‌طور فکر می‌کنید در اشتباه هستید.
گرمایش زمین و آنچه انسان با سیاره خود انجام می‌دهد چنان عظیم و غیرقابل مقایسه با هر چیز دیگری است که مانند شبحی ویرانگر سایه هولناک خود را بر سر من و شما و همه مردم این سیاره انداخته است. اگر فرزندی دارید و به فکر آینده او هستید یکی از دغدغه‌های هرروز شما باید فکر کردن به زمین باشد. مهم نیست او در کدام کشور و کدام قاره به دنیا آمده است تهدید شبح عوارض گرمایش زمین مرز و محدوده جغرافیایی نمی‌شناسد.
اگر در منطقه‌ای ممکن است باعث خشک‌سالی شود درجایی دیگر توفانی‌های عظیمی را به وجود می‌آورد که هزاران نفر را در ساعتی به کام مرگ می‌فرستد. اگر در دل اقیانوس جزیره‌ای را زیرآب می‌برد درجایی دیگر دوره زمستانی طولانی را به همراه دارد.
شاید هیچ داستانی در دوران معاصر ما به‌اندازه داستان گرمایش زمین مهم نبوده باشد. داستانی که سرنوشت آن سرنوشت ما – انسان‌ها – بر روی تنها سیاره‌ای که می‌توانیم آن را خانه خود بنامیم، بر روی زمین آبی زیبا معلوم خواهد کرد و اگر امروز برایش نگران نباشیم شاید فردا چاره‌ای جز افسوس خوردن برایمان باقی نماند.
در هفته‌ای که گذشت انتشار دو گزارش بین‌المللی توجه عموم را بار دیگر به موضوع گرمایش زمین جلب کرد. این دو گزارش یکی اعلام می‌کرد میزان تجمع گازهای گلخانه‌ای در جو زمین به رکوردی تازه رسیده و خطر بیش‌ازپیش است و گزارشی دیگر خبرهای بهتری به همراه داشت. خبر از این‌که اگر تلاش‌های بین‌المللی موردتوجه قرار گیرد می‌توان با عوارض بزرگ زیست‌محیطی مقابله کرد و مساله لایه اوزون، که بر اساس این گزارش اکنون وضعیت بهتری نسبت به قبل پیدا کرده است، نمونه‌ای از این موضوعات است.
داستان گرمایش زمین
داستان گرمایش زمین به موادی به نام گازهای گلخانه‌ای بازمی‌گردد. گازهای گلخانه‌ای که شاید معروف‌ترین آن دی‌اکسید کربن باشد، بخشی از ترکیباتی در جو زمین هستند که اثری گلخانه‌ای دارند. اگر تاکنون در زمستانی سرد به درون گلخانه‌ای که در فضای باز بنا شده باشد رفته باشید این اثر را تجربه کرده‌اید. در چنین محیطی – مثلا فضایی که زیر یک چادر پلاستیکی برپاشده است، شما احساس می‌کنید دمای محیط به‌طور فراوانی از دمای بیرون بیشتر است. دلیل این امر به ساختار پلاستیک و یا شیشه سقف گلخانه بازمی‌گردد. این مواد همانند پنجره‌ای یک‌طرفه عمل می‌کنند یعنی وقتی نور خورشید به آن‌ها می‌رسید،این مواد در مقابل آن شفاف هستند و به این امواج اجازه عبور می‌دهند. وقتی این امواج به سطح زمین برخورد می‌کنند بخشی از آن جذب و بخشی دیگر بازتابانده می‌شوند. مانند نور چراغ قوه‌ای که روی آینه بتابانید. اما در این فرآیند بخشی از انرژی این پرتوها از دست می‌رود. به‌عبارت‌دیگر اندکی تغییر فرکانس در بخشی از این امواج نورانی اتفاق می‌افتد و نتیجه این می‌شود که این پرتوها به بخش فروسرخ طیف میل کنند. یعنی پرتو نوری که به زمین برخورد کرده و حالا در حال بازتابانده شدن است اکنون طول‌موجش تغییر کرده و در رده امواج فروسرخ یا نزدیک به آن قرار گرفته است. امواجی که حرارت را منتقل می‌کنند. مساله اصلی اینجا است که آن پلاستیکی که در برابر آن نور مریی شفاف بود حالا در برابر پرتوهای فروسرخ کدر است و به آن‌ها اجازه عبور نمی‌دهد. این امواج گرمایی در زیر چادر به دام می‌افتند و محیط را گرم می‌کنند.
همین اتفاق در مقیاسی بزرگ‌تر در جو زمین رخ می‌دهد و این به‌خودی‌خود خبر بدی نیست اگر به دلیل وجود گازهای گلخانه‌ای نبود، دمای زمین نمی‌توانست حالتی معتدل داشته باشد و هوا نمی‌توانست حرارتی را که در طول روز از خورشید کسب کرده است را در شب نگاه دارد. اگر جو زمین گاز گلخانه‌ای نداشت شب‌های زمهریر و روزهای داغ امکان رشد و تحول و تکامل حیات را از همه ما می‌گرفت و شاید من و شما اینجا نبودیم تا درباره آن بحث کنیم.
اما آنچه به نام گرمایش زمین مطرح است مشکلی است که از جایی آغاز شده که با شروع انقلاب صنعتی، ما انسان‌ها شروع به سوزاندن سوخت‌های فسیلی کردیم. سوخت‌هایی مانند زغال‌سنگ، نفت و گاز که سوزاندن آن‌ها علاوه بر انرژی مقادیر زیادی گازهای گلخانه‌ای وارد جو زمین می‌کند.
دانشمندان اقلیم‌شناس با بررسی رد گازهای گلخانه‌ای که در جو زمین‌اند در طول تاریخ وجود داشته است متوجه شده‌اند که از زمانی که ما شروع به سوزاندن این سوخت‌ها کردیم روزبه‌روز بر حجم این لایه در جو زمین افزوده‌شده است. آن‌ها نمونه‌هایی از یخ‌های قطبی چند میلیون ساله را بررسی کردند و میزان گازهای گلخانه‌ای به دام افتاده در آن‌ها که نشانه‌ای از وضع جو زمین باستانی بوده است را در دوره‌های مختلف بررسی کرده‌اند.
نتیجه این تحقیقات این است که بیش از 95 درصد جامعه علمی معتقد است نه‌تنها با پدیده‌ای به نام گرمایش زمین مواجهیم که این پدیده محصول کار انسان است و انسان‌ها باید جلوی ادامه روند آن را بگیرند.
مشکل اینجا است که مبارزه با مساله گرمایش چندان آسان نیست. از یک‌سو ما با سبک زندگی مبتنی بر تولید گازهای گلخانه‌ای خو گرفته‌ایم و از سوی دیگر مبارزه با آن به معنی مهار کردن شرکت‌های عظیم نفتی و جریان‌های اقتصادی قدرتمند و هم‌چنین ایجاد تغییر بنیادی در سیستم اقتصاد بین‌المللی است. همین دشواری‌ها باعث شده است تا مقاومت‌های جدی در برابر تغییر سبک زندگی و سیاست‌ها به دلیل اثرات گرمایش زمین ایجاد شود و گروهی دست به انکار و تبلیغ انکارگرایی آن بزنند. گرمایش زمین با این روند روزبه‌روز اثرات بیشتری از خود را نشان می‌دهد و اگر مهار نباشد سیاره ما را به شکل بنیادی تغییر می‌دهد. شهرهای ساحلی به زیر آب خواهد رفت، شرایط کشت و کار تغییر می‌کند و طوفان‌های قوی و جریان‌های هوایی فوق‌العاده قوی و زمستان‌های طولانی و تابستان‌های خشک در مناطقی از زمین رواج پیدا می‌کند. بیماری‌های مختلفی شیوع پیدا خواهند کرد و صادقانه باید گفت معلوم نیست نوع بشر – یا حداقل همه ما – شانس عبور از این بحران را داشته باشیم.
به همین دلیل سازمان‌های علمی بین‌المللی سعی می‌کنند به‌طور دایم شرایط را بررسی و درباره آن اطلاع‌رسانی کنند. روندی که گزارش اخیر سازمان هواشناسی جهانی نمونه‌ای از آن است.
خبر بد: افزایش بی‌سابقه‌ی میزان این گازها در سال ۲۰۱۳
حالا سازمان جهانی هواشناسی گزارش سالانه خود درزمینه‌ی میزان گازهای گلخانه‌ای می‌گوید؛ میزان این گازها در سال ۲۰۱۳ به حد بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است و اکنون دی‌اکسید کربن جو ۱۴۲ درصد بیشتر از سال ۱۷۵۰ میلادی یعنی پیش از آغاز انقلاب صنعتی است.
علاوه بر این سرعت تجمیع دی‌اکسید کربن در جو در فاصله بین سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ بی‌سابقه بوده است، به‌عبارت‌دیگر از سال ۱۹۸۴ (که ثبت دقیق این داده‌ها شروع شد) تاکنون میزان دی‌اکسید کربن در یک سال این‌قدر افزایش نشان نداده بود.
به گزارش بی‌بی‌سی، میشل ژارو دبیر کل سازمان جهانی هواشناسی در بیانیه‌ای که هفته گذشته و همزمان با گزارش سالانه این سازمان در مورد گازهای گلخانه‌ای منتشر شد نوشت: «ما تردیدی نداریم که آب‌وهوای کره زمین در حال تغییر است و فعالیت‌های بشر مثل سوزاندن سوخت‌های فسیلی باعث شدت و حدت آب‌وهوا شده است. دی‌اکسید کربن صدها سال در جو و حتی مدت بیشتری در اقیانوس‌ها باقی می‌ماند. ازاین‌رو انتشار آن در گذشته، حال و آینده، بر گرم شدن هوای زمین و اسیدی شدن اقیانوس‌ها اثری تجمیعی دارد. با قوانین فیزیک نمی‌توان چانه زد. فرصت ما رو به پایان است».
به گفته آقای ژارو برای رسیدن به هدفی که سازمان ملل در سال ۲۰۱۰ تعیین کرد، محدود کردن افزایش دمای زمین به ۲ درجه سانتی‌گراد، دانش و امکانات کافی وجود دارد، و تحقق این هدف «مجالی برای سیاره ما و آینده‌ای برای نوه‌های ما آینده فراهم می‌کند.
به گفته او اینک «دیگر به بهانه ندانستن نمی‌توان دست روی دست گذاشتن را توجیه کرد.»
در گزارش سالانه سازمان جهانی هواشناسی برای اولین‌بار بخشی به اسیدی شدن اقیانوس‌ها اختصاص‌یافته و در آن آمده که در سیصد میلیون سال گذشته اقیانوس‌ها این‌قدر اسیدی نبوده‌اند.
به گفته اکسانا تاراسووا رییس بخش تحقیقات جوی سازمان جهانی هواشناسی علاوه بر اسیدی شدن «دمای اقیانوس‌ها هم رو به افزایش است.»
اما آنچه دانشمندان را «بسیار نگران» کرده به‌جز افزایش بی‌سابقه دی‌اکسید کربن، کاهش جذب آن در بیوسفر (مجموعه حیات در کره زمین) است.
آخرین بار که چنین پدیده‌ای مشاهده شد سال ۱۹۹۸ بود، در آن سال در کل دنیا سوزاندن زیست‌توده (سوخت با منشا گیاهی) به طرز بی‌سابقه‌ای زیاد بود و پدیده‌ای مثل ال نینو هم جذب کربن را کاهش داد.
به گفته خانم تاراسووا «در سال ۲۰۱۳ چنین پدیده‌هایی در بیوسفر دیده نشد و همین بسیار نگران‌کننده است.
«ما نمی‌دانیم آیا این پدیده‌ای موقتی است یا دائمی.»
دانشمندان هنوز توضیحی برای این رویداد ندارند اما «این می‌تواند به معنای آن باشد که ظرفیت بیوسفر به پایان رسیده است.»
با ادامه روند موجود، دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند میانگین دمای کره زمین در این قرن ۴.۸ درجه سانتی‌گراد افزایش خواهد یافت.
قرار است سران کشورهای دنیا اول مهر (۲۳ سپتامبر) در نیویورک گرد هم آیند و در اجلاس ویژه‌ای که به دعوت بان‌کی مون دبیر کل سازمان ملل تشکیل شده شرکت کنند تا بار دیگر به بحث بر سر سیاست‌هایی بپردازند که ممکن است بتواند سیاره ما را از وضعیت بحرانی خود خارج کند.
دانشمندان امیدوارند در این اجلاس مذاکراتی که سال‌هاست جریان دارد به‌قدری پیشرفت کند که کشورهای دنیا بتوانند در سال ۲۰۱۵ به «توافقی معنی‌دار» برسند و برای تغییر آب‌وهوای زمین واقعاً اقدام کنند. موضوعی که با بدبینی جامعه علمی همراه است. آخرین باری که جهان به توافقی در این مورد رسید در دهه 90 میلادی و در پروتکل کیوتو بود که در اجرایی شدن آن‌هم اختلاف‌های زیادی پیش آمد و بسیاری از کشورها نظیر کانادا از آن بیرون آمدند تا راه منافع اقتصادی خود را با اولویت بیشتری دنبال کنند. در حال حاضر چین، آمریکا و اتحادیه اروپا، ۵۵ درصد از کل گازهای گلخانه‌ای جهان را تولید می‌کنند.
خبر خوب: لایه اوزون رو به بهبود
از سوی دیگر و درحالی‌که همیشه یکی از انتقادها به برنامه‌های مقابله با گرمایش زمین این بوده است که اگر هم این روند در حال رخ دادن باشد آن‌قدر بزرگ است که امکان انجام اقدامی درباره آنان از عهده بشر خارج است، نتایج یک تحقیق زیست‌محیطی دیگر نشان می‌دهد که انسان‌ها توانسته‌اند یک بحران زیست‌محیطی جهانی دیگر را به‌خوبی مهار کنند.
هفته گذشته سازمان ملل اعلام کرده که لایه اوزون، که از زمین در برابر تشعشعات زیان‌بار خورشید حفاظت می‌کند، رو به ترمیم است.
به گزارش بی‌بی‌سی، بر اساس این گزارش، برای نخستین بار طی سی‌وپنج سال گذشته، پژوهشگران تایید کرده‌اند که لایه اوزون، که در برخی نقاط کره زمین به طرز خطرناکی کاهش‌یافته بود، نشانه‌هایی از بهبود نشان می‌دهد.
به گفته پژوهشگران، دلیل آغاز روند ترمیم لایه اوزون این است که از اواخر دهه ١٩٨٠، استفاده از بعضی مواد شیمیایی آسیب‌زننده به لایه اوزون به‌تدریج در تمام جهان حذف‌شده است. این گازها عمدتا در یخچال و انواع اسپری کاربرد داشت.
سازمان ملل ضمن ستایش از این تغییر، گفته است که نتیجه‌بخش بودن اراده مشترک بین‌المللی در این زمینه نشان می‌دهد که جامعه جهانی می‌تواند از دیگر جنبه‌های تخریب محیط‌زیست هم جلوگیری کند مشروط بر این‌که اراده سیاسی لازم برای این نوع همکاری وجود داشته باشد.
در این گزارش، که نتیجه تحقیقات بیش از سیصد پژوهشگر است، آمده که از سال ٢٠٠٠ تا ٢٠١٣ میلادی، سطح اوزون در بخش‌هایی از جهان ٤ درصد رشد کرده است. این پژوهشگران هر چهار سال یک‌بار به دعوت سازمان ملل برای بررسی وضعیت اوزون جلسه گرد هم می‌آیند و نتیجه تحقیقات خود را ارائه می‌دهند.
کاهش لایه اوزون از اواخر دهه ١٩٧٠ به دلیل کاربرد ماده سی‌اف‌سی آغاز شد و پس از هشدار پژوهشگران نسبت به عواقب خطرناک ادامه این روند، کشورهای جهان پروتکل مونترال را در سال ١٩٨٧ امضا کردند و متعهد شدند که استفاده از این ماده را به‌تدریج کنار بگذارند. این ماده عمدتا در یخچال‌ها و قوطی‌های اسپری کاربرد داشت.
عامل دیگری که مایه نگرانی شده این است که مواد جایگزین سیاسی به‌نوبه خود باعث گرمایش زمین می‌شود درحالی‌که استفاده از آن‌ها نیز رو به افزایش است. به‌این‌ترتیب، خبر خوش بهبود لایه اوزون با خبر ناخوشایند ادامه روند گرمایش زمین همراه است.
گزارش سازمان ملل تأکید دارد که باوجود به جریان افتادن روند ترمیم لایه اوزون، جبران کردن آسیبی که به آن وارد شده مدت‌ها به طول خواهد انجامید زیرا مواد شیمیایی تخریب‌کننده اوزون همچنان در جو وجود دارد و حفره‌ای که در لایه اوزون در جنوبی‌ترین نقاط نیم‌کره جنوبی ایجادشده هنوز هم ترمیم نشده است. بزرگ‌ترین حفره در لایه اوزون بر فراز قطب جنوب ایجادشده است.
لایه اوزون با جلوگیری از عبور پرتو فرابنفش نور خورشید، مانع از تابش آن بر سطح زمین می‌شود. این پرتو برای حیات روی کره زمین زیان‌بار است و عامل کمک‌کننده به ابتلای به سرطان پوست و هم‌چنین خسارت به گیاهان محسوب می‌شود.
انتشار این گزارش این امید را به وجود می‌آورد که اگر عزم بین‌المللی برای کمک به محیط‌زیست شکل بگیرد امکان انجام اقدامی برای حل مشکلات گرمایش زمین نیز وجود خواهد داشت.
زمین تنها خانه ما است که امروز در حال از دست دادن توانایی‌اش برای میزبانی ماست. زمین و حیات روی زمین بدون ما هم داستان خود را دنبال خواهند کرد اما اگر می‌خواهیم زمین خانه ما باقی بماند باید امروز فکری به حال آن کنیم.
دو خبر از سازمان ملل درباره سیاره آبی
تاکنون حتما بارها عبارت «گرمایش زمین» را شنیده‌اید. احتمال زیادی وجود دارد که تاکنون بارها و بارها پای برنامه‌های تلویزیونی و مستندی نشسته باشید که در این زمینه هشدار می‌دهند
و یا مطالب و کتاب‌هایی را خوانده باشید که به توضیح این داستان می‌پردازند. به احتمال زیاد اخبار نشست‌ها و جلسه‌های بین‌المللی که برگزار شده‌اند تا سیاستمداران کاری درزمینه‌ی این موضوع بکنند را دنبال کرده‌اید و اگر این کارها را دنبال کرده باشید حتما شاهد فعالیت گروه‌هایی بوده‌اند که مقابل دوربین‌های تلویزیونی و یا از دل ستون‌های روزنامه‌ها، لبخندزنان به شما می‌گویند گرمایش زمین شایعه‌ای بیش نیست و مساله‌ای طبیعی است و نباید نگران این موضوع بود و زمین این‌قدر بزرگ هست که انسان نمی‌تواند چنان دست‌کاری عظیمی در آن ایجاد کند. همین افراد توصیه می‌کنند که «باید مراقب خطرهای اقتصادی بود که افتادن در دام حرف‌های دانشمند عصبی طرفدار محیط‌زیست ، درپی دارد.»
شاید تاکنون این‌قدر این بحث‌ها و جدل‌ها را دنبال کرده باشید که گمان کنید از آن‌ها اشباع شده‌اید و دیگر نمی‌خواهید چیزی از آن بشنوید و یا فکر کنید این موضوع تازگی خود را از دست داده است. اگر این‌طور فکر می‌کنید در اشتباه هستید.
گرمایش زمین و آنچه انسان با سیاره خود انجام می‌دهد چنان عظیم و غیرقابل مقایسه با هر چیز دیگری است که مانند شبحی ویرانگر سایه هولناک خود را بر سر من و شما و همه مردم این سیاره انداخته است. اگر فرزندی دارید و به فکر آینده او هستید یکی از دغدغه‌های هرروز شما باید فکر کردن به زمین باشد. مهم نیست او در کدام کشور و کدام قاره به دنیا آمده است تهدید شبح عوارض گرمایش زمین مرز و محدوده جغرافیایی نمی‌شناسد.
اگر در منطقه‌ای ممکن است باعث خشک‌سالی شود درجایی دیگر توفانی‌های عظیمی را به وجود می‌آورد که هزاران نفر را در ساعتی به کام مرگ می‌فرستد. اگر در دل اقیانوس جزیره‌ای را زیرآب می‌برد درجایی دیگر دوره زمستانی طولانی را به همراه دارد.
شاید هیچ داستانی در دوران معاصر ما به‌اندازه داستان گرمایش زمین مهم نبوده باشد. داستانی که سرنوشت آن سرنوشت ما – انسان‌ها – بر روی تنها سیاره‌ای که می‌توانیم آن را خانه خود بنامیم، بر روی زمین آبی زیبا معلوم خواهد کرد و اگر امروز برایش نگران نباشیم شاید فردا چاره‌ای جز افسوس خوردن برایمان باقی نماند.
در هفته‌ای که گذشت انتشار دو گزارش بین‌المللی توجه عموم را بار دیگر به موضوع گرمایش زمین جلب کرد. این دو گزارش یکی اعلام می‌کرد میزان تجمع گازهای گلخانه‌ای در جو زمین به رکوردی تازه رسیده و خطر بیش‌ازپیش است و گزارشی دیگر خبرهای بهتری به همراه داشت. خبر از این‌که اگر تلاش‌های بین‌المللی موردتوجه قرار گیرد می‌توان با عوارض بزرگ زیست‌محیطی مقابله کرد و مساله لایه اوزون، که بر اساس این گزارش اکنون وضعیت بهتری نسبت به قبل پیدا کرده است، نمونه‌ای از این موضوعات است.
داستان گرمایش زمین
داستان گرمایش زمین به موادی به نام گازهای گلخانه‌ای بازمی‌گردد. گازهای گلخانه‌ای که شاید معروف‌ترین آن دی‌اکسید کربن باشد، بخشی از ترکیباتی در جو زمین هستند که اثری گلخانه‌ای دارند. اگر تاکنون در زمستانی سرد به درون گلخانه‌ای که در فضای باز بنا شده باشد رفته باشید این اثر را تجربه کرده‌اید. در چنین محیطی – مثلا فضایی که زیر یک چادر پلاستیکی برپاشده است، شما احساس می‌کنید دمای محیط به‌طور فراوانی از دمای بیرون بیشتر است. دلیل این امر به ساختار پلاستیک و یا شیشه سقف گلخانه بازمی‌گردد. این مواد همانند پنجره‌ای یک‌طرفه عمل می‌کنند یعنی وقتی نور خورشید به آن‌ها می‌رسید،این مواد در مقابل آن شفاف هستند و به این امواج اجازه عبور می‌دهند. وقتی این امواج به سطح زمین برخورد می‌کنند بخشی از آن جذب و بخشی دیگر بازتابانده می‌شوند. مانند نور چراغ قوه‌ای که روی آینه بتابانید. اما در این فرآیند بخشی از انرژی این پرتوها از دست می‌رود. به‌عبارت‌دیگر اندکی تغییر فرکانس در بخشی از این امواج نورانی اتفاق می‌افتد و نتیجه این می‌شود که این پرتوها به بخش فروسرخ طیف میل کنند. یعنی پرتو نوری که به زمین برخورد کرده و حالا در حال بازتابانده شدن است اکنون طول‌موجش تغییر کرده و در رده امواج فروسرخ یا نزدیک به آن قرار گرفته است. امواجی که حرارت را منتقل می‌کنند. مساله اصلی اینجا است که آن پلاستیکی که در برابر آن نور مریی شفاف بود حالا در برابر پرتوهای فروسرخ کدر است و به آن‌ها اجازه عبور نمی‌دهد. این امواج گرمایی در زیر چادر به دام می‌افتند و محیط را گرم می‌کنند.
همین اتفاق در مقیاسی بزرگ‌تر در جو زمین رخ می‌دهد و این به‌خودی‌خود خبر بدی نیست اگر به دلیل وجود گازهای گلخانه‌ای نبود، دمای زمین نمی‌توانست حالتی معتدل داشته باشد و هوا نمی‌توانست حرارتی را که در طول روز از خورشید کسب کرده است را در شب نگاه دارد. اگر جو زمین گاز گلخانه‌ای نداشت شب‌های زمهریر و روزهای داغ امکان رشد و تحول و تکامل حیات را از همه ما می‌گرفت و شاید من و شما اینجا نبودیم تا درباره آن بحث کنیم.
اما آنچه به نام گرمایش زمین مطرح است مشکلی است که از جایی آغاز شده که با شروع انقلاب صنعتی، ما انسان‌ها شروع به سوزاندن سوخت‌های فسیلی کردیم. سوخت‌هایی مانند زغال‌سنگ، نفت و گاز که سوزاندن آن‌ها علاوه بر انرژی مقادیر زیادی گازهای گلخانه‌ای وارد جو زمین می‌کند.
دانشمندان اقلیم‌شناس با بررسی رد گازهای گلخانه‌ای که در جو زمین‌اند در طول تاریخ وجود داشته است متوجه شده‌اند که از زمانی که ما شروع به سوزاندن این سوخت‌ها کردیم روزبه‌روز بر حجم این لایه در جو زمین افزوده‌شده است. آن‌ها نمونه‌هایی از یخ‌های قطبی چند میلیون ساله را بررسی کردند و میزان گازهای گلخانه‌ای به دام افتاده در آن‌ها که نشانه‌ای از وضع جو زمین باستانی بوده است را در دوره‌های مختلف بررسی کرده‌اند.
نتیجه این تحقیقات این است که بیش از 95 درصد جامعه علمی معتقد است نه‌تنها با پدیده‌ای به نام گرمایش زمین مواجهیم که این پدیده محصول کار انسان است و انسان‌ها باید جلوی ادامه روند آن را بگیرند.
مشکل اینجا است که مبارزه با مساله گرمایش چندان آسان نیست. از یک‌سو ما با سبک زندگی مبتنی بر تولید گازهای گلخانه‌ای خو گرفته‌ایم و از سوی دیگر مبارزه با آن به معنی مهار کردن شرکت‌های عظیم نفتی و جریان‌های اقتصادی قدرتمند و هم‌چنین ایجاد تغییر بنیادی در سیستم اقتصاد بین‌المللی است. همین دشواری‌ها باعث شده است تا مقاومت‌های جدی در برابر تغییر سبک زندگی و سیاست‌ها به دلیل اثرات گرمایش زمین ایجاد شود و گروهی دست به انکار و تبلیغ انکارگرایی آن بزنند. گرمایش زمین با این روند روزبه‌روز اثرات بیشتری از خود را نشان می‌دهد و اگر مهار نباشد سیاره ما را به شکل بنیادی تغییر می‌دهد. شهرهای ساحلی به زیر آب خواهد رفت، شرایط کشت و کار تغییر می‌کند و طوفان‌های قوی و جریان‌های هوایی فوق‌العاده قوی و زمستان‌های طولانی و تابستان‌های خشک در مناطقی از زمین رواج پیدا می‌کند. بیماری‌های مختلفی شیوع پیدا خواهند کرد و صادقانه باید گفت معلوم نیست نوع بشر – یا حداقل همه ما – شانس عبور از این بحران را داشته باشیم.
به همین دلیل سازمان‌های علمی بین‌المللی سعی می‌کنند به‌طور دایم شرایط را بررسی و درباره آن اطلاع‌رسانی کنند. روندی که گزارش اخیر سازمان هواشناسی جهانی نمونه‌ای از آن است.
خبر بد: افزایش بی‌سابقه‌ی میزان این گازها در سال ۲۰۱۳
حالا سازمان جهانی هواشناسی گزارش سالانه خود درزمینه‌ی میزان گازهای گلخانه‌ای می‌گوید؛ میزان این گازها در سال ۲۰۱۳ به حد بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است و اکنون دی‌اکسید کربن جو ۱۴۲ درصد بیشتر از سال ۱۷۵۰ میلادی یعنی پیش از آغاز انقلاب صنعتی است.
علاوه بر این سرعت تجمیع دی‌اکسید کربن در جو در فاصله بین سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ بی‌سابقه بوده است، به‌عبارت‌دیگر از سال ۱۹۸۴ (که ثبت دقیق این داده‌ها شروع شد) تاکنون میزان دی‌اکسید کربن در یک سال این‌قدر افزایش نشان نداده بود.
به گزارش بی‌بی‌سی، میشل ژارو دبیر کل سازمان جهانی هواشناسی در بیانیه‌ای که هفته گذشته و همزمان با گزارش سالانه این سازمان در مورد گازهای گلخانه‌ای منتشر شد نوشت: «ما تردیدی نداریم که آب‌وهوای کره زمین در حال تغییر است و فعالیت‌های بشر مثل سوزاندن سوخت‌های فسیلی باعث شدت و حدت آب‌وهوا شده است. دی‌اکسید کربن صدها سال در جو و حتی مدت بیشتری در اقیانوس‌ها باقی می‌ماند. ازاین‌رو انتشار آن در گذشته، حال و آینده، بر گرم شدن هوای زمین و اسیدی شدن اقیانوس‌ها اثری تجمیعی دارد. با قوانین فیزیک نمی‌توان چانه زد. فرصت ما رو به پایان است».
به گفته آقای ژارو برای رسیدن به هدفی که سازمان ملل در سال ۲۰۱۰ تعیین کرد، محدود کردن افزایش دمای زمین به ۲ درجه سانتی‌گراد، دانش و امکانات کافی وجود دارد، و تحقق این هدف «مجالی برای سیاره ما و آینده‌ای برای نوه‌های ما آینده فراهم می‌کند.
به گفته او اینک «دیگر به بهانه ندانستن نمی‌توان دست روی دست گذاشتن را توجیه کرد.»
در گزارش سالانه سازمان جهانی هواشناسی برای اولین‌بار بخشی به اسیدی شدن اقیانوس‌ها اختصاص‌یافته و در آن آمده که در سیصد میلیون سال گذشته اقیانوس‌ها این‌قدر اسیدی نبوده‌اند.
به گفته اکسانا تاراسووا رییس بخش تحقیقات جوی سازمان جهانی هواشناسی علاوه بر اسیدی شدن «دمای اقیانوس‌ها هم رو به افزایش است.»
اما آنچه دانشمندان را «بسیار نگران» کرده به‌جز افزایش بی‌سابقه دی‌اکسید کربن، کاهش جذب آن در بیوسفر (مجموعه حیات در کره زمین) است.
آخرین بار که چنین پدیده‌ای مشاهده شد سال ۱۹۹۸ بود، در آن سال در کل دنیا سوزاندن زیست‌توده (سوخت با منشا گیاهی) به طرز بی‌سابقه‌ای زیاد بود و پدیده‌ای مثل ال نینو هم جذب کربن را کاهش داد.
به گفته خانم تاراسووا «در سال ۲۰۱۳ چنین پدیده‌هایی در بیوسفر دیده نشد و همین بسیار نگران‌کننده است.
«ما نمی‌دانیم آیا این پدیده‌ای موقتی است یا دائمی.»
دانشمندان هنوز توضیحی برای این رویداد ندارند اما «این می‌تواند به معنای آن باشد که ظرفیت بیوسفر به پایان رسیده است.»
با ادامه روند موجود، دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند میانگین دمای کره زمین در این قرن ۴.۸ درجه سانتی‌گراد افزایش خواهد یافت.
قرار است سران کشورهای دنیا اول مهر (۲۳ سپتامبر) در نیویورک گرد هم آیند و در اجلاس ویژه‌ای که به دعوت بان‌کی مون دبیر کل سازمان ملل تشکیل شده شرکت کنند تا بار دیگر به بحث بر سر سیاست‌هایی بپردازند که ممکن است بتواند سیاره ما را از وضعیت بحرانی خود خارج کند.
دانشمندان امیدوارند در این اجلاس مذاکراتی که سال‌هاست جریان دارد به‌قدری پیشرفت کند که کشورهای دنیا بتوانند در سال ۲۰۱۵ به «توافقی معنی‌دار» برسند و برای تغییر آب‌وهوای زمین واقعاً اقدام کنند. موضوعی که با بدبینی جامعه علمی همراه است. آخرین باری که جهان به توافقی در این مورد رسید در دهه 90 میلادی و در پروتکل کیوتو بود که در اجرایی شدن آن‌هم اختلاف‌های زیادی پیش آمد و بسیاری از کشورها نظیر کانادا از آن بیرون آمدند تا راه منافع اقتصادی خود را با اولویت بیشتری دنبال کنند. در حال حاضر چین، آمریکا و اتحادیه اروپا، ۵۵ درصد از کل گازهای گلخانه‌ای جهان را تولید می‌کنند.
خبر خوب: لایه اوزون رو به بهبود
از سوی دیگر و درحالی‌که همیشه یکی از انتقادها به برنامه‌های مقابله با گرمایش زمین این بوده است که اگر هم این روند در حال رخ دادن باشد آن‌قدر بزرگ است که امکان انجام اقدامی درباره آنان از عهده بشر خارج است، نتایج یک تحقیق زیست‌محیطی دیگر نشان می‌دهد که انسان‌ها توانسته‌اند یک بحران زیست‌محیطی جهانی دیگر را به‌خوبی مهار کنند.
هفته گذشته سازمان ملل اعلام کرده که لایه اوزون، که از زمین در برابر تشعشعات زیان‌بار خورشید حفاظت می‌کند، رو به ترمیم است.
به گزارش بی‌بی‌سی، بر اساس این گزارش، برای نخستین بار طی سی‌وپنج سال گذشته، پژوهشگران تایید کرده‌اند که لایه اوزون، که در برخی نقاط کره زمین به طرز خطرناکی کاهش‌یافته بود، نشانه‌هایی از بهبود نشان می‌دهد.
به گفته پژوهشگران، دلیل آغاز روند ترمیم لایه اوزون این است که از اواخر دهه ١٩٨٠، استفاده از بعضی مواد شیمیایی آسیب‌زننده به لایه اوزون به‌تدریج در تمام جهان حذف‌شده است. این گازها عمدتا در یخچال و انواع اسپری کاربرد داشت.
سازمان ملل ضمن ستایش از این تغییر، گفته است که نتیجه‌بخش بودن اراده مشترک بین‌المللی در این زمینه نشان می‌دهد که جامعه جهانی می‌تواند از دیگر جنبه‌های تخریب محیط‌زیست هم جلوگیری کند مشروط بر این‌که اراده سیاسی لازم برای این نوع همکاری وجود داشته باشد.
در این گزارش، که نتیجه تحقیقات بیش از سیصد پژوهشگر است، آمده که از سال ٢٠٠٠ تا ٢٠١٣ میلادی، سطح اوزون در بخش‌هایی از جهان ٤ درصد رشد کرده است. این پژوهشگران هر چهار سال یک‌بار به دعوت سازمان ملل برای بررسی وضعیت اوزون جلسه گرد هم می‌آیند و نتیجه تحقیقات خود را ارائه می‌دهند.
کاهش لایه اوزون از اواخر دهه ١٩٧٠ به دلیل کاربرد ماده سی‌اف‌سی آغاز شد و پس از هشدار پژوهشگران نسبت به عواقب خطرناک ادامه این روند، کشورهای جهان پروتکل مونترال را در سال ١٩٨٧ امضا کردند و متعهد شدند که استفاده از این ماده را به‌تدریج کنار بگذارند. این ماده عمدتا در یخچال‌ها و قوطی‌های اسپری کاربرد داشت.
عامل دیگری که مایه نگرانی شده این است که مواد جایگزین سیاسی به‌نوبه خود باعث گرمایش زمین می‌شود درحالی‌که استفاده از آن‌ها نیز رو به افزایش است. به‌این‌ترتیب، خبر خوش بهبود لایه اوزون با خبر ناخوشایند ادامه روند گرمایش زمین همراه است.
گزارش سازمان ملل تأکید دارد که باوجود به جریان افتادن روند ترمیم لایه اوزون، جبران کردن آسیبی که به آن وارد شده مدت‌ها به طول خواهد انجامید زیرا مواد شیمیایی تخریب‌کننده اوزون همچنان در جو وجود دارد و حفره‌ای که در لایه اوزون در جنوبی‌ترین نقاط نیم‌کره جنوبی ایجادشده هنوز هم ترمیم نشده است. بزرگ‌ترین حفره در لایه اوزون بر فراز قطب جنوب ایجادشده است.
لایه اوزون با جلوگیری از عبور پرتو فرابنفش نور خورشید، مانع از تابش آن بر سطح زمین می‌شود. این پرتو برای حیات روی کره زمین زیان‌بار است و عامل کمک‌کننده به ابتلای به سرطان پوست و هم‌چنین خسارت به گیاهان محسوب می‌شود.
انتشار این گزارش این امید را به وجود می‌آورد که اگر عزم بین‌المللی برای کمک به محیط‌زیست شکل بگیرد امکان انجام اقدامی برای حل مشکلات گرمایش زمین نیز وجود خواهد داشت.
زمین تنها خانه ما است که امروز در حال از دست دادن توانایی‌اش برای میزبانی ماست. زمین و حیات روی زمین بدون ما هم داستان خود را دنبال خواهند کرد اما اگر می‌خواهیم زمین خانه ما باقی بماند باید امروز فکری به حال آن کنیم.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر