در میان افغان‌ها
این روزها در شبکه های اجتماعی شخصیت جالبی ظهور کرده که مشهور است اما
ناشناخته. او در اولین پست‌های خود روی فیسبوک مستقیما بدون هیچ تعارفی،
نارسایی های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه را نشانه گرفته و به مردم نسبت
به نزاکت های حساس اجتماعی گوشزد کرده است.
قدوس، برای نشر مطالبش، قالب مشخصی دارد: یک آدمک، با دو سه جمله کوتاه و یک قالب بندی ساده، موضوعات خورد و ریز را با زبان گویشی به اشتراک می‌گذارد.
قدوس صفحه اش را از جایی پنهان به‌روز رسانی می‌کند، به دلیل حساسیتی که او در این مدت کم ایجاد کرده کمی وقت گرفت تا به ما اعتماد کرد و وقت مصاحبه داد. تمام دم و دستگاهش یک قلم و کاغذ، یک کلاه زمستانی و یک لپ‌تاب است. اما با همین امکانات اندک و وقت کم در دل کاربران افغان جا باز کرده است.
گردانندگان صفحه " مثل قدوس باش" نمی خواهند شناخته شوند، دوست دارند قدوس، شخصیت تخیلی و مجازی باقی بماند و همه او را با مشخصات خودش بشناسند نه با مشخصات افرادی که پشت صحنه کار می‌کنند چون به نظر آنها این کمک می‌کند که مردمان بیشتری خود را در آیینه او ببینند و درون نگری کنند.
موضوعات ساده اما جدی؟
خود قدوس هم می‌خواهد مثل کس دیگری باشد، مثل بل، کاراکتر صفحه مشهور انگلیسی "Be Like Bill" که در کمتر از یک سال، بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار لایک جمع کرده. قدوس می‌گوید الگویش بل است، اما محتوا و موضوعاتی که انتخاب می‌کند از درون جامعه افغانستان بیرون می‌شود.قدوس به موضوعاتی مثل، مراعت کردن آداب اجتماعی، زندگی شهری، احترام به حقوق دیگران و آداب و معاشرت می‌پردازد. در افغانستان مسایل زیادی است که به نظر خیلی ها نادرست می‌نماید اما کمتر کسی پیدا می‌شود که در مورد آن گفت‌وگو کند. قدوس بی هیچ ترسی این موضوعات را به بحث می‌گذارد.
نورجهان اکبر فعال حقوق زن در آمریکا که بارها موارد متعدد آزار خیابانی دختران را در افغانستان از نزدیک دیده می‌گوید صفحه "مثل قدوس باش" را دوست دارد به این دلیل که این صفحه موضوعاتی مثل آزار خیابانی، خشونت‌های مبتنی بر جنسیت، فساد و دیگر موضوعات مهم کشور را برجسته کرده است.
او با اشاره به پست قدوس در مورد آزار و اذیت خیابانی می‌گوید که محتوا و متن این پست جای کار بیشتر دارد، "زنان نه تنها به خاطر خواهر بودن و مادر بودن شان که باید به خاطر انسان بودن شان احترام شوند."
اما خانم اکبر خوشبین است که قدوس تاثیرگذاری خود را خواهد داشت: "مهمتر از همه این است که مردم به گفت‌وگو در مورد مسایل مختلف تشویق شوند و زمینه مناظره فراهم شود تا افراطیون مجال کنترل فضای آنلاین و آفلاین ما را نیابند. صفحاتی مثل قدوس دقیقا همین کار را می‌کنند."
اما قدوس فراتر از این ها رفته و مسایلی را برجسته کرده که شاید خیلی از افغان‌ها وقتی آن را در صفحه قدوس می‌بینند، می‌گویند حرف دل شان را زده است.
به طور نمونه مساله دعوت ها در مراسم عروسی نیز سوژه طنز قدوس شده، خیلی از افغان‌ها عمدتا در مراسم عروسی بین ۱۰۰۰ تا گاهی ۱۰ هزار نفر را دعوت می‌کنند. قدوس در این مورد نوشته: "این قدوس است، قدوس عروسی می‌کند، قدوس در عروسی خود ۱۰۰۰ مهمانی که سال‌ها است ندیده و نمی‌شناسد را خبر/دعوت نمی‌کنه، قدوس هوشیار است، مثل قدوس باش."
با خواندن این پیام شاید به شعور خیلی هایی که عروسی هایی با هزاران مهمان داشته اند، بر بخورد اما خیلی ها زیر این پستش او را تایید کرده اند. یکی از کاربران به نام محمد رضا نوشته که: "والله قدوس شدن هم سخت است."
شبکه‌های اجتماعی
حضور قدوس و صفحات مثل او محصول توسعه دسترسی مردم به گوشی های هوشمند و شبکه های اجتماعی است. سال گذشته دولت اعلام کرد که بیش از ۲.۶ میلیون نفر به اینترنت با باند پهن دسترسی دارند و حدود ۲۰ میلیون خط تلفن همراه توزیع شده که اکثریت آن به اینترنت هم وصل است.آمار غیر رسمی نشان می‌دهد که تنها در افغانستان حدود دو میلیون کاربر از شبکه های اجتماعی عمدتا فیسبوک استفاده می‌کنند.
نهاد رسانه‌های دیجیتالی امپیشن افغانستان (Impassion Afghanistan) می‌گوید دلیل محبوبیت صفحه فیسبوک "مثل قدوس باش" این است مشکلات و ناهنجاری های اجتماعی را با زبان ساده بیان می‌کند.
عنایت‌الله آزاد ویراستار این نهاد می‌گوید مخاطب اصلی قدوس، جمعیت آنلاین افغانستان است و این واضح است که به قول او مردم از ناهنجاری‌ها رنج می‌برند و قدوس زبان مشترکی میان آنها شده تا مردم به صورت گروهی برای اصلاح این مشکلات اقدام کنند. او صفحاتی نظیر قدوس را روی تغییر افکار عمومی و جهت دادن ذهنیت‌ها موثر می‌داند.
البته در کنار پیام‌های زیاد و تشویق و استقبال از قدوس، انتقادها و پیشنهادها هم کم نیست.
یکی از کاربران از قدوس انتقاد کرده و گفته بود که در کنار پرداختن به موضوعات پیش پا افتاده و استفاده از زبان عامیانه، مشکلات املایی هم دارد. قدوس می‌گوید زبان و موضوعات را عمدا انتخاب کرده اما در سایر موارد انتقاد پذیر است.
قدوس و شکوفه
یکی از گردانندگان صفحه "مثل قدوس باش" به بی‌بی‌سی گفت: "روزهای اول یکی از پیام‌های جالب این بود که دختر خانمی نوشت من یک دخترم و نمی‌توانم مثل قدوس باشم. من قدوس نیستم. این پیام سبب شد صفحه دیگری را زیر نام -مثل شکوفه باش- راه اندازی کنیم. که تا حالا ۲۲ هزار لایک گرفته."
اما در جامعه افغانستان چشم‌های تیزبین در هر موردی انتقادی دارند. در همین مورد، کاربران بعدا به شوخی انتقاد کردند که قدوس توصیه می‌کند به نام دخترها حساب فیسبوک درست نمی‌کند، اما خودش این کار را کرد.
قدوس در افغانستان از نام‌های نسبتا قدیمی است و گاهی هم طنزی به شمار می‌رود، اما از این پس به نظر می‌رسد که قدوس به مردم خواهد گفت که چه کنند و چه نه.
ده‌ها صفحه جعلی زیر نام قدوس درست شده و این گردانندگان اصلی را خوشبین کرده است: "حالا وقتی بیرون می‌رویم و یا مثلا سوار تاکسی می‌شویم، شده که راننده تاکسی و یا مردم به خودما بگویند که مثل قدوس باشید، اصلا فکرش را هم نمی‌کردیم این قدر زود به دهان ها بیافتد."
گردانندگان قدوس به من گفتند که قدوس یک فرد رازدار است و منابع خود را فاش نمی‌کند، از من هم خواستند که مثل قدوس باشم :)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر